Meclis İliç Maden Kazasını Araştırma Komisyonu dün AKP Antalya Milletvekili Atay Uslu başkanlığında toplandı. Toplantıya Anagold Madencilik'in temsilcileri de katılarak rapor sundu.
Toplantının başında komisyonun faaliyetine başlamasının üzerinden elli gün geçtiğini hatırlatan CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, bakanlıklara yanıtlaması için sordukları 178 soruya tek bir yanıt alamadıklarını, talep ettikleri uygulama projelerine ulaşamadıklarını belirtti. Şirketin sahada uyguladıklarını bilmeden sunulan raporlara yorum yapmanın mümkün olmadığını ifade etti:
"Şirketin sahada hangi projeyi uyguladığını bilmeden, proje dosyasının içinde ne olduğunu bilmeden, şirketin burada yaptığı sunumu neyle kıyaslayarak bir değerlendirme yapacağız? Neye dayanarak sorular soracağız?"
'Kurum komisyon üyelerinin sorularına yanıt versin'
Yavuzyılmaz maden sahasına ikinci kapasite artışına ÇED olumlu kararı verilmesine olur veren dönemin Çevre Bakanı Murat Kurum’un Komisyona çağrılması gerektiğini belirtti. Yavuzyılmaz, CHP olarak hazırladıkları dilekçeyi sunacaklarını söyledi:
"Önümüzdeki hafta yapılacak ilk Araştırma Komisyonu toplantısında dönemin Çevre Bakanı Murat Kurum’un toplantıya dâhil edilmesini, burada bilgi ve sorumluluğuyla ilgili İliç Araştırma Komisyonu üyelerinin sorularına yanıt vermesini istiyoruz."
Anagold Madencilik Türkiye Müdürü Cengiz Yalçın Demirci, 4 işçiyi arama çalışmalarının devam ettiğini belirtti. Demirci sunumu sırasında yaşanan facia için "heyelan" ve "toprak kayması" nitelendirmesi yaptı.
"Heyelan sonrasında risklerin devam etmesi nedeniyle yeni bir kaza ihtimaline karşı vakit kaybetmeden bir plan hazırlandı ve hemen aksiyon alındı" diyen Demirci, bölgede gerçekleşen ikinci kayma ile ilgiliyse bir şey söylemedi.
Şirket temsilcisi böyle savundu: 'İşsizliğin en az olduğu ilçelerden biri İliç; cami, imamevi yaptık'
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar ile AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan'a teşekkür eden Demirci'nin ardından şirketin Hukuk Direktörü Cem Aktolga söz aldı. Aktolga Anagold'un İliç'te işsizliği önlediğini söyledi:
"İşsizliğin en az olduğu ilçelerden biri İliç, bizim çalışanlarımızın yüzde 60'ı da ilçeden istihdam edilmiş durumda. Ayrıca, ters göç alan bir ilçe, 2007 yılında 6 bin nüfusu varken 2023 yılına geldiğimizde ilçenin 10 bin nüfusa ulaştığını görüyoruz."
Madencilik alanında, özel sektörde, ilk yeniden yerleşim projesi bize ait. Bu gördüğünüz yeni resim, bizim yaptığımız tam bir kompleks şeklinde yapılmış, 33 adet iki katlı konut, cami, imamevi, okul, lojman, ticarethane ve muhtarlık binası olarak 2011 yılında tamamlanıyor, 2012 yılında yerleşimler başlıyor ve köy halka teslim ediliyor.
Vergi borcu silinmişti: 'En çok vergi veren şirket konumundayız' dediler
Çalışanların yüzde 12’sinin kadın, yüzde 3’ü engelli olmasıyla övünen "Sendika kapsamında çalışanlarımız yüzde 64" diyen Aktolga şunları söyledi:
"51 milyon Amerikan doları burs, bağış, sponsorluk gibi sosyal desteklerimiz mevcut. Bölgeye yıllık ortalama katkımız 30 milyon Amerikan doları. Doğu Anadolu'da en çok kadın istihdam eden, en çok SGK primi ödeyen, en çok vergi veren şirket konumundayız. Olay sonrasına geldiğimizde ise yaklaşık 4 milyon Amerikan doları bir sözleşme hacmimiz var kaldırma çalışmalarıyla ilgili, bunun yüzde 80’ini yerel firmalar oluşturmakta, yüzde 20'sini ise ulusal firmalar oluşturmakta.
Bugüne kadar toplam 91 milyon Amerikan doları devlet hakkı ödememiz var. 2023 yılı için ödenecek devlet hakkı bedeli 14,6 milyon Amerikan doları."
Aktolga, şirketin silinen vergi borcundansa bahsetmedi. Anagold'un vergi borcunun silindiği, şirketin yüzde 80 ortağı olan Kanadalı altın madeni şirketi SSR Mining'in bilançosunda ortaya çıkmıştı. SSR'nin 2023'te Türkiye'de silinen vergi borcunun 7,2 milyon dolar olduğu belirlenmişti.
Sabah çatlakların tespit edildiğini şirket de doğruladı: Çimentoyla doldurulması talimatı verilmiş
Anagold Hukuk Direktörü Cem Aktolga, facianın yaşandığı gün sabah 08.00’de çatlakların tespit edildiğini doğrularken, şirkette çalışan Jeoteknik Mühendisi görevlisinin saat 14.28’de meydana gelen faciadan önce, saat 13.03’te olayla ilgili tespitlerde bulunduğu söyledi. Aktolga, mühendise geç yanıt verildiğini de açıklamalarıyla kabul etmiş oldu:
"Saat sekizde ekiplerimiz ilk defa çatlakları tespit ediyor; sekiz buçuk civarında görevli yaklaşık 50 kişi orada -Anagold ve yüklenici personelleri -alandan uzaklaştırılıyor- yine aynı sırada, kıdemli jeoteknik mühendisimiz araziyi incelemesi için sahaya davet ediliyor; saat dokuz yirmide alan barikatlanıyor, çatlakların bulunduğu alana ulaşım engelleniyor; saat onda günlük operasyon toplantısında konuyla ilgili gözlemler paylaşılıyor; on buçuk gibi kıdemli jeoteknik mühendisinin sahaya gelmesi ve tetikleyici ilan müdahale planı çerçevesinde sahayı incelemesi bekleniyor, kendisinin sözlü olarak ilk belirttiği husus burada oturmaların olduğu yönünde; saat bire geldiğimizde yine kıdemli jeoteknik mühendisimiz burada oturmaların olduğu, acil uyarı sisteminin alanı tanımlandığı, yığma operasyonunun durdurulduğu, sahada oturmaların olduğu ve çatlakların çimentoyla doldurulması yönünde yazılı bir talimat veriyor, derhâl bunun üzerine -bütün operasyon zaten durdurulmuştu sulama da kesiliyor, oksit operasyon ekiplerimiz bunun teyit edilmesi için tekrardan yazılı bir teyit istiyor ancak buna cevap gelmeden 14.28’de heyelan olayı maalesef ki gerçekleşiyor."
Proses Mühendisi Ayşe Nur Türkaslan ise su ve topraktan numuneler alındığını, içme suyu dâhil, analizlerde herhangi bir olumsuz sonuçla karşılaşılmadığını iddia etti.
Son 3 ayda patlatma sayısında büyük artış
CHP'li Deniz Yavuzyılmaz ise yığın liçte yaklaşık 3 ay önce yer değiştirme hareketlerinde artış olduğunu söyledi. Bilirkişi raporuna göre 2023 Kasım ayından itibaren 23 adet patlatma olduğunu, ilk iki ayda yapılan
sadece 7 patlatma bulunduğunu ifade ederek patlatma sayısındaki aylık artış oranının yüzde 300 olduğuna işaret etti.
Yavuzyılmaz, bilirkişi raporundaki patlatmayla ilgili detaylı bilgileri de paylaştı:
"Raporda diyor ki: 'Maksimum patlatıcı miktarının 12,4 kilogram, rutin patlatmalar için ise 20 kilogram olduğu görülmektedir ancak faz 5 inşaatında yapılan patlatmalarda tüm atımlarda uygulanan maksimum patlayıcı miktarı değerleri bu değerlerin oldukça üzerindedir. Bazı atımlarda 8 kat daha fazla kullanılan maksimum patlayıcı miktarı patlatma kaynaklı yer sarsıntısı oluşumunda oldukça etken bir parametredir.'"
Şirket yetkilileriyse bu yorumun hatalı olduğunu öne sürerek bilirkişi raporlarını kabul etmediklerini dile getirdi.
