İstanbul Sanayi Odası (İSO) "En Büyük 500 Sanayi Kuruluşu" araştırmasının 2023 yılı sonuçlarını açıkladı.

En büyük 500 sanayi şirketinin üretimden satışları 2023'te yıllık 42,1'lik artışla 6 trilyonu aştı. Bu oran enflasyondan arındırıldığında net satışlar reel olarak yüzde 13,8 geriledi.

2023’te 500 şirketin faaliyet kârı yüzde 39,7 oranında artarak 671 milyar liradan 937 milyar liraya çıktı. 500 sanayi kuruluşunun kârlılığını gösteren verilerden biri de FAVÖK’ün (faiz, amortisman, vergi öncesi kâr) üretimden satışlara oranı. Bu oran 2022 yılındaki düzeyine göre arttı, yüzde 15,4’ten yüzde 15,7’ye yükseldi.

Kârlılık oranındaki artışa, 500 kuruluşun 490’ının kâr etmesine rağmen 2022'den 2023'e istihdam artışı yüzde 1,9 ile sınırlı kaldı.Toplam istihdam 804 bin kişiye yükseldi.

İrtifa kaybedenler, yerinde sayanlar, yükselenler…

En büyük 10 kuruluş, rafineri, otomotiv ve demir-çelik firmalarından oluşuyor. Bunların en büyük ikisi Koç grubuna ait. Listenin birinci sırasında Tüpraş, ikinci sırasında Ford Otosan var. Azerbaycan devlet şirketi Socar’a ait olan, 2018 yılında üretime başlayan Star Rafineri ise ikinci sıradan üçüncülüğe geriledi.

Mercedes-Benz 7 basamak yükselerek ilk 10'a girdi. Bu kategoriye yükselen bir diğer firma Gramaltın Kıymetli Madenler oldu. Türkiye'nin toplam altın alımı 2023'te yüzde 66 artarak rekor seviyeye ulaşmıştı.

Teşvikler ve kredi kampanyalarıyla desteklenen Togg, listeye ilk kez giriş yaparak 42'nci sıraya yerleşti. Şirketin kâr oranı ve istihdam sayısı gibi birçok bilgiyi paylaşmaması dikkat çekti.

2010’lu yıllarla birlikte düşüş eğilimi gösteren yabancı sermayeli şirket sayısı 2023 yılında 8 adet artışla 116’ya yükseldi.

Şirket sayısı en çok düşen sektör tekstil

İSO 500 listesinde yine en yüksek payı gıda sektörü aldı. Sektörün üretimden satışlardaki payı yüzde 11,7'den yüzde 13,6'ya yükseldi.

Gıdayı "ana metaller ve makine imalat sanayii" takip etti. 2022'de 96 olan şirket sayısı 95'e gerilerken üretimden satışlardaki payı ise yüzde 23,4'ten yüzde 22,5'e geriledi. Düşüşe rağmen üretimden satışlardaki payı en yüksek olan kalem oldu.

Listede şirket sayısı en fazla düşen sektör "tekstil ürünleri sanayii" oldu. Tekstilden 2022'de 32 şirket listede bulunurken 2023'te 26'ya geriledi. Tekstilin üretimden satışlardaki payı da yüzde 2,7'den 2,2'ye indi.

Şirket sayısında gıdanın ardından en yüksek artış ise "kara, deniz taşıtları ve yan sanayii"nde oldu. 2022'de 50 olan şirket sayısı 54'e yükseldi. Bu kalemin üretimden satışlardaki payı da yüzde 14'ten yüzde 17,7'ye çıktı.

İlk 500 şirketin aktif toplamı 8,8 trilyon liraya çıktı

Şirketler bu yıl aktif toplamlarını "enflasyon düzeltmesi" yaparak bildirdi. Varlıkların değerleri güncellenince 500 şirketin aktif toplamı yüzde 126 artarak 3,9 trilyon liradan 8,8 trilyon liraya yükseldi. Ama bu artışın 2,9 trilyona yakın kısmı enflasyon düzeltmesinden kaynaklandı.

Özkaynaklar yüzde 245 artarak 4,8 trilyon liraya ulaştı. Bu kalemde enflasyon düzeltmesinin etkisi ise 2,8 trilyon lira oldu.

İSO 500 araştırmasının diğer ana bulguları şöyle:

• Finansman Giderleri: Finansman giderleri yüzde 92,5 artarak 533 milyar liraya yükseldi.
• Mali Borçlar: Mali borçlar yüzde 54 artışla 1,3 trilyon liradan 2 trilyon liraya çıktı.
• Halka Açık Şirketler: İSO 500 içinde halka açık şirket sayısı 2023'te 85'e yükseldi. Geçen yıl İSO 500'deki 12 şirket halka açıldı.